Σοκολάτα, υγιεινή απόλαυση

Η σοκολάτα αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή τρόφιμα σε γυναίκες και άνδρες. Είναι όμως διατροφικά παρεξηγημένη αφού η γλυκιά της γεύση και απόλαυση δημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς και συσχετισμούς για την υγεία μας. Προέρχεται από τους καρπούς κακάο του κακαόδενδρου και παρασκευάζεται τελικά με την προσθήκη ζάχαρης και βουτύρου κακάο. Για την παραγωγή της σοκολάτας γάλακτος προστίθεται γάλα, ενώ η μαύρη σοκολάτα δεν περιέχει γάλα.

Ιστορία

Το 600 μ.Χ. περίπου οι Μάγια μετακόμισαν από τη Γουατεμάλα στο Μεξικό φέρνοντας μαζί τους και τα μυστικά της καλλιέργειας του κακάο. Η καλλιέργεια εξαπλώθηκε σε όλη την Κεντρική Αμερική και το φυτό του κακάο απέκτησε τέτοια αξία ώστε όλες οι οικονομικές συναλλαγές γίνονταν με τους σπόρους του φυτού. Το 1526 οι Ισπανοί, το μετέφεραν στη χώρα τους, στη συνέχεια μέσω της Γαλλίας και Ιταλίας διαδόθηκε η χρήση της στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Το κακαόδενδρο θεόβρωμα κακάο

Το κακαόδενδρο «Theobroma cacao», από τους καρπούς του οποίου όπως αναφέραμε προέρχεται η σοκολάτα είναι ένα από τα είκοσι τροπικά είδη που ανήκουν στην οικογένεια των Στερκουλιδών (Sterculiaceae). Είναι αειθαλές, 6 μέχρι 10 μέτρα ύψος και από τα σπέρματα του δένδρου με ζύμωση, φρύξη (καβουρδίσμα) και κονιοποίηση προκύπτουν το κακάο και από αυτό η σοκολάτα. Από τα σπέρματα λαμβάνεται λίπος που ονομάζεται βούτυρο του κακάο που χρησιμοποιείται για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του στη φαρμακευτική, την κοσμετολογία και τις βιομηχανίες καλλυντικών.

Τα σπέρματα περιέχουν 1,5% θεοβρωμίνη (διμεθυλοξανθίνη), λίγη καφεΐνη, 45-56% λίπος, 1,5% λευκωματοειδείς ουσίες, 8-11% άμυλο, 5-7% νερό, 6,5% δεψικές ουσίες, και ασπαραγίνη, χολίνη, τρυγικό και μηλικό οξύ.

Είδη σοκολάτας

Ανάλογα με την περιεκτικότητά της σε κακάο και σε άλλα συστατικά όπως βούτυρο κακάο, ζάχαρη, γάλα, πρόσθετους ξηρούς καρπούς και άλλα υλικά (σταφίδες, λικέρ, διακρίνουμε διάφορα είδη σοκολάτας όπως: Κουβερτούρα (bitter-πικρή με διάφορες περιεκτικότητες κακάο από 45-85%), σοκολάτα υγείας (με μέτρια περιεκτικότητα σε κακάο συνήθως 40-45%), σοκολάτα γάλακτος , λευκή και με ξηρούς καρπούς αμύγδαλο, φουντούκι κλπ.

Διατροφική αξία, ιδιότητες, χρήση

Η σοκολάτα είναι από τα πιο φυσικά θρεπτικά προϊόντα. Περιέχει όλα τα μακροθρεπτικά συστατικά υδατάνθρακες, λίπη και πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης, σημαντικές ποσότητες καλίου, μαγνησίου, ασβεστίου, νατρίου, σιδήρου, χαλκού και άλλα μέταλλα και ιχνοστοιχεία καθώς και μικρές ποσότητες βιταμινών. Ωστόσο, η σοκολάτα εμφανίζει μεγάλη περιεκτικότητα σε κορεσμένα και ακόρεστα έλαια (στεατικό, ελαϊκό, παλμιτικό, λινελαϊκό κλπ). Η αναλογία των ελαίων αυτών της σοκολάτας δεν φαίνεται να αυξάνουν τη χοληστερόλη του ανθρώπου, ενώ η μαύρη σοκολάτα δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη. Έχει λοιπόν προληπτική δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα και στις εκφυλιστικές παθήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο φωσφόρος και το κάλιο της σοκολάτας, συμβάλλουν στην πρόληψη της υπέρτασης και τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ συμμετέχουν και στο μεταβολισμό των οστών και των δοντιών και λειτουργούν θετικά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Ειδικά η μαύρη σοκολάτα περιέχει τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά σε μεγαλύτερες ποσότητες.

Επιπρόσθετα, η σοκολάτα και κυρίως η μαύρη, αποτελεί πολύ σημαντική πηγή πολυφαινολών, ουσιών με αντιοξειδωτική δράση. Οι πολυφαινόλες δρουν σαν προστατευτικά για την εμφάνιση και ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών στα ανθρώπινα αιμοφόρα αγγεία προστατεύοντας έτσι το καρδιαγγειακό σύστημα. Η μαύρη σοκολάτα είναι πιο πλούσια σε αντιοξειδωτικά από το πράσινο τσάι, από το κόκκινο κρασί και από τα φρούτα και τα λαχανικά. Η σοκολάτα έχει πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου.

Περιέχει διάφορα αλκαλοειδή και κυρίως τη θεοβρωμίνη, ένα μεταβολίτη της καφεΐνης που διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα δρώντας ως διουρητικό. Η μαύρη σοκολάτα περιέχει τριπλάσια θεοβρωμίνη από τη σοκολάτα γάλακτος. Η σοκολάτα περιέχει επίσης ουσίες με ψυχοδιεγερτικές ικανότητες (φαινυλαιθυλαμίνη), ενώ κατά την κατανάλωσή της εκκρίνονται από τον εγκέφαλο ενδορφίνες, ουσίες με αναλγητικές ιδιότητες που βελτιώνουν τη διάθεση και την ψυχολογία. Επιπλέον εκκρίνεται σεροτονίνη, ουσία με αντικαταθλιπτική δράση. Κατά καιρούς η σοκολάτα ενοχοποιήθηκε για πολλές αρνητικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, οι οποίες ισχύουν εν μέρει.

Η σοκολάτα έχει ενοχοποιηθεί κατά καιρούς για πολλές αρνητικές επιδράσεις όπως ημικρανίες, τερηδόνα, αλλεργίες, ακμή και παχυσαρκία που όμως μάλλον έχουν να κάνουν με την αυξημένη κατανάλωση σοκολάτας. Αντίθετα η μικρή ή αν θέλετε η λογική χρήση της έχει μάλλον θετικά αποτελέσματα στην υγεία του οργανισμού μας.

Πηγές: Κ. Γκανιάτσα :Συστηματική Βοτανική, iatronet, runnermagazine, diaitologia.blogspot.gr

Περιοδικό Σύμβουλος Υγείας, Τεύχος 59

Χαράλαμπος Μοσχόβης, Φαρμακοποιός, bmoschovis@yahoo.gr